Tây Nguyên là khu vực mang nhiều nét đặc thù về khí hậu, với nguồn tài nguyên động thực vật vô cùng phong phú, là khu vực có sản phẩm từ cây công nghiệp, rau và hoa lớn nhất trong cả nước. Trường Đại học Đà Lạt là trường đào tạo đa ngành đa lĩnh vực. Nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, gắn đào tạo với thực tiễn, do đó cần phải có những Viện Nghiên cứu để giúp các giảng viên, sinh viên nghiên cứu khoa học.
Tại Lâm đồng cũng như miền Trung Tây nguyên chưa có Viện Nghiên cứu Môi trường nào được thành lập. Nhu cầu hình thành một Viện Nghiên cứu về Môi trường để phục vụ khu vực Tây Nguyên là rất cần thiết. 
Từ một Trung tâm Phân tích Môi trường nhỏ ban đầu đã phát triển thành Viện Nghiên cứu Môi trường như ngày nay cho thấy sự phát triển toàn diện cả về lượng và chất. Sự phát triển này đã khẳng định tính đúng đắn về phương hướng nghiên cứu và kết quả hoạt động của đơn vị, góp phần giải quyết những vấn đề thực tiễn và bức xúc của địa phương và khu vực đồng thời góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.
Viện Nghiên cứu Môi trường hiện nay có một đội ngũ cán bộ đủ mạnh cùng với nguồn trang thiết bị đã nêu trên, có thể đáp ứng được nhu cầu của một Viện nghiên cứu cơ sở. Trên cơ sở các thành tựu đạt được, các tiềm năng nghiên cứu hiện có, Viện Nghiên cứu Môi trường có đủ điều kiện để tồn tại thành Viện nghiên cứu cấp cơ sở. Đây là sự cần thiết và khả thi, nhằm:
1. Tham gia đào tạo
- Tham gia đào tạo sinh viên hóa phân tích, phân tích môi trường, phân tích thổ nhưỡng theo phương thức cầm tay chỉ việc có cấp chứng chỉ đào tạo (có thu phí):
- Kỹ thuật phân tích HPLC, GC, GC-MS, AAS 
- Kỹ thuật phân tích các chỉ tiêu môi trường đất, nước, tồn dư HCBVTV, dư lượng kháng sinh… phân tích các chỉ tiêu trong thực phẩm theo tiêu chuẩn TCVN, AOAC.
- Kỹ thuật phân tích thổ nhưỡng (các chỉ tiêu hóa học trong đất trồng trọt) theo tiêu chuẩn TCVN, AOAC.
- Hướng dẫn sinh viên đại học, học viên Cao học, nghiên cứu sinh làm luận án Tiến sĩ của trường thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học thuộc lãnh vực phân tích, môi trường, nông nghiệp.
2.  Nghiên cứu khoa học
- Thực hiện những đề tài dự án nghiên cứu thuộc các cấp từ cấp Trường đến cấp Nhà Nước trong lĩnh vực phân tích – môi trường, xử lý môi trường;
- Nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực phân tích – môi trường, đánh giá, dự báo, xử lý, môi trường và các lĩnh vực khoa học khác có liên quan; 
- Triển khai các thành tựu nghiên cứu ra thực tế để đóng góp cho sự phát triển kinh tế của tỉnh và đất nước;
- Nghiên cứu ứng dụng các công nghệ mới, công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực ngăn ngừa và xử lý ô nhiễm môi trường, phục vụ phát triển bền vững ở Việt Nam;
- Là nơi quy tụ các giảng viên, học viên, sinh viên có năng lực nghiên cứu, đam mê nghiên cứu thực hiện các công trình nghiên cứu khoa học.
- Xây dựng đội ngũ nghiên cứu có đủ năng lực để tiếp nhận các chuyển giao khoa học kỹ thuật tiên tiến triển khai ra thực tế để góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của địa phương và xã hội.
3.  Dịch vụ triển khai
- Triển khai các kết quả nghiên cứu.
- Phát huy thế mạnh là trung tâm phân tích với trang thiết bị hiện đại, phân tích dư lượng thuốc trừ sâu bệnh, dư lượng kháng sinh trong rau quả, thực phẩm phục vụ trong nước và xuất khẩu.
- Triển khai các dự án xử lý môi trường nước, đất…
- Làm đầu mối triển khai, chuyển giao các thành tựu nghiên cứu tiên tiến đối với lãnh vực môi trường và thân thiện với môi trường.
4. Liên kết hợp tác
- Liên kết với các khoa trong trường để thực hiện các đề tài dự án;
- Liên kết với các trung tâm phân tích có uy tín trong tỉnh và khu vực để thực hiện các nhiệm vụ kiểm tra liên phòng thí nghiệm trong hệ thống liên phòng thí nghiêm phân tích của tỉnh và khu vực;
- Liên kết với các Sở ban ngành có liên quan trong tỉnh và ngoài tỉnh để thực hiện và triển khai các đề tài dự án;
- Hợp tác với các tổ chức, cơ quan nghiên cứu ngoài nước để có thể tiếp nhận chuyển giao các kỹ thuật, quy trình công nghệ tiên tiến trong lãnh vực môi trường.